Nail İNAL / E.Gümrükler Genel Md.Yard.
Anayasanın 73. Maddesinin 3. Fıkrasında; vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerin kanunla konulacağı, değiştirileceği veya kaldırılacağı hükmüne yer verilmiştir.
Bu düzenlemeye göre, herhangi bir vergi yükümlülüğünün kanunla konulması şarttır.
Nitekim Anayasa Mahkemesinin birçok kararında da Anayasanın 73. Maddesinin 3. Fıkrası uyarınca vergi yükümlülüğüne ilişkin düzenlemelerin konulması değiştirilmesi ve kaldırılmasının kanunla yapılmak zorunda olduğu vurgulanmıştır.
Aynı maddenin son fıkrasında da “Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir.” şeklinde yer alan hükme istinaden vergilendirme ile ilgili muaflık, istisna, indirim ve oranlara ilişkin hükümlerde kanunla belirlenen alt ve üst sınırları içinde kalmak şartıyla Cumhurbaşkanı tarafından değişiklik yapılabilir.
İşlem ve eylemlerinde hukuka uygun davranan, Anayasada yer alan hak ve özgürlükleri koruyup güçlendirmeyi ilke edinen Anayasaya aykırı tutum ve durumlardan kaçınan, her alanda adil bir hukuk sistemi kurarak bu sistemi korumayı ve geliştirmeyi benimseyen, hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan hukuk devletinde, yasama organı tarafından Cumhurbaşkanına Anayasanın 73. Maddesinin son fıkrasında belirtilen sınırı aşacak şekilde bir yetki verilmesi mümkün bulunmadığı gibi, Cumhurbaşkanı tarafından Anayasa ile çizilen sınırların aşılması suretiyle düzenleme yapılmasına da olanak bulunmamaktadır.
Bu nedenle, vergi kanunlarında yer alan kavram ve düzenlemelerin Anayasanın 73. Maddesinde yer alan temel ilkelere ve bu ilkelere egemen olan hukukun temel ilkelerine uygun olarak yorumlanması şarttır.
İlave Gümrük Vergisi Yasa/Kanun ile Konulmamıştır
31.12.2020 tarih ve 31352 sayılı (3. Mükerrer) Resmî Gazete’de yayımlanan 31.12.2020 tarih ve 3351 sayılı “İthalatta İlave Gümrük Vergisi Uygulanmasına İlişkin Karar” ile Cumhurbaşkanı tarafından 474 Sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanun’un 2. Maddesi gereğince bazı eşyaların ithalatı sırasında tahsil edilmek üzere “İlave Gümrük Vergisi” adı altında yeni bir vergi konulmuştur.
Ayrıca sözü edilen Kararda (m.2/4) “İlave Gümrük Vergisi gümrük idarelerince ithalatta alınan gümrük vergileri ve diğer mali yükümlülüklerden ayrı olarak tahsil olunur ve genel bütçeye irat kaydedilir.” şeklinde bir düzenlemenin yer alması da anılan Cumhurbaşkanı Kararı ile gümrük vergilerinden ayrı olarak tahsil edilmek ve genel bütçeye irat kaydedilmek üzere “İlave Gümrük Vergisi” adı altında yeni bir vergi getirildiğini/konulduğunu somut bir şekilde ortaya koymaktadır.
Nitekim yukarıda yer alan Cumhurbaşkanı Kararı ile konulan İlave Gümrük Vergisi, Gümrük Vergisi ve Katma Değer Vergisi gibi gümrük vergilerinden ayrı olarak 59 kod numarası ile tahakkuk ettirilmekte ve tahsil edilmektedir.
Bu nedenle, ithalat sırasında Gümrük Vergilerinden (Katma Değer Vergisi ve Gümrük Vergisi gibi vergiler) ayrı olarak sözü edilen Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca “İlave Gümrük Vergisi “ adı altında tahsil edilen somut bir vergi bulunmaktadır.
474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanun’ un 2. Maddesinde, “Cumhurbaşkanı, bu kanunun eki Gümrük Giriş Tarife Cetvelinde yer alan eşyaların GÜMRÜK VERGİSİ had ve nispetlerini 50 ye kadar yükseltebilir, sıfıra kadar indirebilir veya bu cetveldeki had ve nispetleri % 50’sine kadar artırabilir. …” hükmü yer almaktadır.
Bu düzenleme ile Cumhurbaşkanına yeni bir vergi yükümlülüğü getirme yetkisi verilmemiş olup sadece ve sadece Gümrük Giriş Tarife Cetvelinde yer alan eşyaların Gümrük vergisi had ve nispetlerini, yükseltme veya indirme veya artırma yetkisi verilmiştir.
Cumhurbaşkanı Bu Düzenlemenin Verdiği Yetkiye İstinaden Yeni Bir Vergi Yükümlülüğü Getiremez
Bu nedenle, “İLAVE GÜMRÜK VERGİSİ” “31.12.2020 tarih ve 31352 sayılı (3. Mükerrer) Resmî Gazete” de yayımlanan 31.12.2020 tarih ve 3351 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Anayasaya aykırı olarak yürürlüğe konulan yeni bir vergidir.
Kanunen Ödenmemesi Gerekirken Ödenen İlave Gümrük Vergisinin Kanuni Faiz ile Birlikte Geri Verilmelidir
4458 sayılı Gümrük Kanunun 211. Maddesinde kanunen ödenmemeleri gerektiği halde ödenen gümrük vergilerinin ilgilinin üç yıl içinde gümrük idaresine müracaatı üzerine geri verileceği ve 216. Maddesinde de geri verilecek tutar üzerinde ayrıca kanuni faiz oranında hesaplanacak faizi ile ödeneceği düzenlenmiştir.
Bu düzenlemelere göre, kanunen ödenmemesi gerektiği halde ithalat sırasında ödenen gümrük vergilerinin müracaat edilmesi halinde gümrük idaresi tarafından faizi ile birlikte iade edilmesi gerekmektedir.
Nitekim uygulamada yargı organlarınca da sözü edilen verginin faizi ile birlikte geri verilmesi yönünde kararlar verilmektedir.
Sonuç
Hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan hukuk devletinde, yasama organı tarafından Cumhurbaşkanına Anayasanın 73. Maddesinin son fıkrasında belirtilen sınırı aşacak şekilde mevcut vergileri artırma ve özellikle yeni bir vergi koyma yetkisi verilmediğinden, İlave Gümrük Vergisi konulması da hukuk devletinin temel ilkelerine aykırı olacaktır.
Bu nedenle Anayasanın 73. Maddesinde yer alan temel ilkelere ve bu ilkelere egemen olan hukukun temel ilkelerine uygun olmayan yorumlar yapılmak suretiyle “İLAVE GÜMRÜK VERGİSİ” adı altında Cumhurbaşkanı Kararı ile yeni bir vergi konulması verginin yasallık/kanunilik ilkesine aykırı bulunmaktadır.
Yukarıda yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, bazı eşyaların ithalatı sırasında kanunen ödenmemesi gerektiği halde ödenen “ İLAVE GÜMRÜK VERGİSİ”’nin yükümlünün üç yıl içinde müracaatı üzerine kanuni faiz oranında hesaplanan faizi ile birlikte iade edilmesi gerekmektedir.
Saygılarımla