Nejat ÇOĞAL / Ticaret Başmüfettişi
Bilindiği üzere, posta veya hızlı kargo yoluyla gelen ya da gönderilen eşyaya ilişkin olarak 4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar’da ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir. 15.03.2022 tarihli 31779 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 5303 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile2009/15481 Sayılı Karar’da posta veya hızlı kargo yoluyla gelen ya da gönderilen eşyaya ilişkin olarak yapılan değişiklikleri aşağıdaki şekilde özetlememiz mümkündür;
Yapılan değişikliklerle, Karar’ın ilgili maddeleri arasındaki bağlantılar değiştirilerek yeni bir sistematik tesis edilmiştir.
Bu meyanda, Kararın 45’inci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları yürürlükten kaldırılmış olup, üçüncü fıkra, yeniden dizayn edilerek aynı Karar’ın 62 inci maddesine eklenmiştir. Buna göre, mezkûr fıkrada geçen “Türkiye Gümrük Bölgesindeki bir tüzel kişiye” ifadesi “bir tüzel kişiye” ibaresiyle, “bedeli gönderi başına toplam 22 Avro’yu geçmeyen ve ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen eşya” ibaresi ise “kıymeti 22 Avro’yu geçmeyen eşya” ifadesiyle değiştirilmiştir.
Ayrıca, Kararın 45’inci maddesinin dördüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmak suretiyle, bu madde kapsamındaki eşyanın cins, nevi, nitelik, miktar ve kıymetine ilişkin düzenleme yapılmasına dair Bakanlığa (Ticaret Bakanlığına) tanınmış olan yetki kaldırılmıştır.
Öte yandan, Karar’ın, vergileri ödenmek suretiyle yolcu beraberinde veya posta yoluyla ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla serbest dolaşıma sokulacak eşyaya ilişkin 62 nci maddesinde yapılan değişikliklerle,
- Posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla bir gerçek kişiye gelen ve ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen, kıymeti 150 Avro’u geçmeyen eşya ile kıymeti 1500 Avro’yu geçmeyen ilaç cinsi eşyanın kıymeti üzerinden;
- AB ülkelerinden doğrudan gelmesi halinde %18,
- Diğer ülkelerden gelmesi halinde %30,
- ÖTV Kanunu’na ekli (IV) sayılı listede yer alan eşya olması durumunda yukarıdaki oranlara ilave %20,
Oranında tek ve maktu vergi tahsil edileceği, hükme bağlanmıştır.
Yeni düzenlemeyle, daha önce uygulamada olan 1500 Avro’luk limit 150 Avro’ya düşürülmüş ve daha önce uygulamada olmayan “kıymeti 1500 Avro’yu geçmeyen ilaç cinsi eşya” vergileri ödenmek suretiyle yolcu beraberinde veya posta yoluyla ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla serbest dolaşıma sokulabilecek eşya kapsamına alınmıştır.
2009/15481 Sayılı Karar’da yapılan değişiklikle ayrıca, posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla “Diğer ülkelerden gelen eşyaya” uygulanacak tek ve maktu vergi oranı, %20’den %30’a yükseltilmiştir.
Öte yandan, 5303 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile getirilen yeniliklerle,
Posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla bir gerçek kişiye gelen ve ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen, kıymeti 1500 Avro’yu geçmeyen kişisel kullanıma mahsus kitap veya benzeri basılı yayın için 45 inci maddede belirtilen limitleri (bedeli gönderi başına toplam 150 Avro) aşan eşyanın değeri üzerinden %0 oranında tek ve maktu bir vergi uygulanması esasa bağlanmıştır.
Ayrıca;
– Posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla bir tüzel kişiye gelen ve ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen, kıymeti 22 Avro’yu geçmeyen eşyanın değeri ile,
– Kıymeti 1500 Avro’yu geçmemek şartıyla, yolcu beraberinde gelen ve Karar Ek-9’daki Yolcu Beraberi Kişisel Eşya Listesi kapsamı dışında kalan ve değeri 61 inci maddede belirtilen (her bir yolcu için toplam gerçek kıymeti 430 Avro’yu geçmeyen) hediyelik eşya limitinin üzerinde olan ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen eşyanın değeri üzerinden,
- AB ülkelerinden doğrudan gelmesi halinde %18,
- Diğer ülkelerden gelmesi halinde %30,
- ÖTV Kanunu’na ekli (IV) sayılı listede yer alan eşya olması durumunda yukarıdaki oranlara ilave %20,
Oranında tek ve maktu vergi tahsil edileceği, hükme bağlanmıştır.
Yukarıda sözü edilen limitler dâhilinde getirilen eşyanın brüt 30 kilogramı geçmemesi gerekmektedir.
Öte yandan, diplomatik eşya ile Karar’ın 58 inci maddesi kapsamı (Ek-9’daki Yolcu Beraberi kişisel Eşya listesinde yer alan kişisel eşya) yolcu eşyasının posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelmesi halinde kıymet ve ağırlık sınırı uygulanmayacaktır.
2009/15481 Sayılı Karar’ın 67 nci maddesi tümüyle değiştirilerek, milli savunma ve iç güvenlik kapsamında serbest dolaşıma sokulan eşyalara ilişkin kapsam genişletilmiş ve böylece, sermayesinin yarısı veya daha fazlası doğrudan Savunma Sanayii Başkanlığına ait olan şirket ve müesseseler de madde kapsamına alınmıştır. Ayrıca, ilgili madde kapsamında bulunan her türlü araç, gereç, silah, teçhizat, makine, cihazlara ilaveten “yazılım” ve sistemlerinin de gümrük vergilerinden muafen ithal edilmelerine imkân tanınmıştır.
Karar’ın 91 inci maddesi yeniden organize edilmek suretiyle,
- Bilgi edinme veya endüstriyel ya da ticari araştırma amaçlarına yönelik olarak, nitelikleri veya diğer teknik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla inceleme, analiz veya test edilmek üzere getirilen eşya ile,
- Yurtdışından ülkemize tıbbi tetkik amacıyla gönderilen biyolojik materyallerin (Sağlık Bakanlığından ruhsatlandırılmış Tıbbi Laboratuvarlar ve Genetik Hastalıklar Değerlendirme Merkezleri adına gönderilmesi şartıyla),
İthalinde gümrük vergisi muafiyeti uygulanabilecektir.
Karar’ın 107 nci maddesine eklenen yeni bir fıkra ile, milli savunma ve iç güvenlik kapsamında serbest dolaşıma sokulan motorlu nakil vasıtalarının beyannamenin tescil tarihinden itibaren on yıl geçmedikçe gümrük vergileri tahsil edilmeden satışı yapılamaz. On yıl sonrasında, söz konusu araçların satışında gümrük vergileri aranmaz.
Diğer taraftan, Karar’ın 126 ncı maddesi tümüyle değiştirilmek suretiyle, posta yolu ve hızlı kargo taşımacılığı kapsamında gelen ya da gönderilen eşyaya ilişkin olarak dolaylı temsil yetkisi verilmesine ilişkin koşullar yeniden düzenlenmiştir. Buna göre;
Posta yolu ve hızlı kargo taşımacılığı kapsamında gelen ya da gönderilen;
a) Bakanlıkça basitleştirilen gümrük beyanı kapsamında serbest dolaşıma giriş rejimine konu;
1) 45 inci madde kapsamındaki eşyanın,
2) 58 inci madde kapsamındaki eşyanın,
3) 62 nci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları kapsamındaki eşyanın,
4) KDV ve ÖTV istisna belgelerine sahip kurumlar tarafından getirilecek olan 69 uncu, 70 inci ve 71 inci maddeler kapsamındaki eşyanın,
5) 86 ncı madde kapsamındaki eşyanın,
6) 91 inci madde kapsamındaki eşyanın,
7)100 üncü maddenin birinci fıkrasının (ö) bendi kapsamındaki eşyanın,
8) Elçilik, konsolosluk veya milletlerarası kuruluşlar adına gelen diplomatik eşyanın,
b) Normal usulde beyan edilecek olan, serbest dolaşıma giriş rejimine konu; değeri 150 Avro’yu aşan ancak 1500 Avro’yu aşmayan, ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen eşyanın,
c) Bakanlıkça basitleştirilen gümrük beyanı kapsamında ihracat rejimine konu; miktarı brüt 30 kilogramı ve değeri 1500 Avro’yu geçmeyen eşyanın,
Gümrük beyanı dâhil tüm gümrük işlemlerine ilişkin faaliyetlerinin takip edilip sonuçlandırılmasında, posta idaresi ile Bakanlıkça belirlenen koşulları taşıyan hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler dolaylı temsilci olarak yetkili kılınabileceklerdir. Bu yetkiyi kullanan hızlı kargo şirketleri gümrük müşaviri çalıştıracaklardır. İhracat rejimine konu eşya için miktar veya değer limitlerini ayrı ayrı on katına kadar artırmaya Ticaret Bakanlığı yetkili kılınmıştır.
Posta idaresi veya hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler, 126 ncı maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerinde düzenlenen yetkileri kapsamında takip edip sonuçlandırdıkları gümrük işlemleri için verilen hizmet karşılığında;
a) Gümrük müşavirliği, ordino, terminal ve benzeri isimler altında ilave ücret alamaz.
b) Gönderinin geldiğine dair bildirimin alıcıya yapıldığı tarihten itibaren ilk üç gün için ardiye ücreti alamaz.
Burada nazarı dikkate alınacak en önemli değişikliğin; normal usulde beyan edilecek olan, serbest dolaşıma giriş rejimine konu; değeri 150 Avro’yu aşan ancak 1500 Avro’yu aşmayan, ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen eşyanın(Md. 126/b), ücretlendirme istisnası kapsamı dışında bırakılması olduğunu söyleyebiliriz.
Karar’ın 134’üncü maddesinin birinci fıkrasına Kararın “45 inci” ve “62 nci” maddeleri eklenmek suretiyle,
- Türkiye Gümrük Bölgesindeki bir kişiye posta ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen, bedeli gönderi başına toplam 150 Avro’yu geçmeyen kişisel kullanıma mahsus kitap veya benzeri basılı yayın ile,
- Vergileri ödenmek suretiyle yolcu beraberinde veya posta yoluyla ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla serbest dolaşıma sokulacak eşyanın,
Nitelik ve özellikleri ile miktar ve kıymetlerini belirlemeye ve sınırlamaya, kapsamını daraltmaya veya genişletmeye,Müsteşarlık (Ticaret Bakanlığı) yetkili kılınmıştır.
Netice itibariyle, 4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında 2009/15481 Sayılı Karar’da posta veya hızlı kargo yoluyla gelen ya da gönderilen eşyaya ilişkin yapılan değişikliklerle;
– AB dışı ülkelerden posta veya kargo ile gelecek ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen ve kıymeti 150 Avroyu geçmeyen eşya üzerinden alınacak maktu gümrük vergisi yüzde 20 den % 30 a çıkarılmış,
– 1.500 Avroyu geçmeyen ilaç gönderileri için de tek ve maktu vergi alınması hükme bağlanmış,
– Yurtdışından ülkemize tıbbi tetkik amacıyla gönderilen biyolojik materyaller de Sağlık Bakanlığınca ruhsatlandırılmış tıbbi laboratuvar ve genetik merkezler adına gönderilmiş olması halinde muafiyet kapsamına alınmış,
– Milli savunma ve iç güvenlik kapsamında serbest dolaşıma sokulan motorlu nakil vasıtalarının beyannamenin tescil tarihinden itibaren on yıl geçmedikçe gümrük vergileri tahsil edilmeden satışının yapılamayacağı, on yıl sonrasında ise söz konusu araçların satışında gümrük vergilerinin aranmayacağı hükme bağlanmıştır.
5303 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile 2009/15481 Sayılı Karar’da yapılan söz konusu değişiklilerin 1 Mayıs 2022 tarihi itibariyle yürürlüğe gireceğini de burada belirtmemizde fayda mütalaa olunmaktadır.