Murat ALTINTAŞ /Vergi Müfettişi
GİRİŞ
Sigorta, birbirine benzer veya farklı olan çeşitli rizikolara uğrayacak olan kişilerin, sigorta şirketlerince, bir prim karşılığında ve bir süre içerisinde, teminat altına alınan risklerin gerçekleşmesi durumunda ortaya çıkan zararın giderilmesi sistemidir.[1] Sigorta şirketleri geniş kitleleri ilgilendiren bir alanda faaliyet gösterdikleri için diğer ticaret şirketlerinden farklı muhasebe hesaplarına ve özel yasal düzenlemelere sahiptirler. Bu bağlamda sigorta şirketlerinin karlılığı ve mali bünye sağlamlığı (solvency margin) büyük önem arz etmektedir.[2] Sigorta teknik karşılıkları; sigorta şirketleri ve reasürans şirketlerinin sigorta sözleşmelerinden doğan yükümlülüklerini gerekli olduğu durumda yerine getirebilmeleri için belirli kriterler esas alarak sigorta primleri üzerinden ayırdıkları karşılıklardır.[3] Ayrıca finansal bilgi kullanıcılarına sigorta işletmelerinin üzerine almış olduğu risk durumunu göstermektedir.[4] Sigorta teknik karşılıkları 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 16’ncı maddesinde kazanılmamış primler karşılığı, devam eden riskler karşılığı, dengeleme karşılığı, matematik karşılık, muallâk tazminat karşılığı ve ikramiyeler ve indirimler karşılığı olarak sayılmış ve kanunun ilk fıkrasında söz konusu karşılıkların ayrılmasının zorunlu olduğu belirtilmiştir. Yine Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8’inci maddesinde sigorta şirketlerine has olarak kazanılmamış primler karşılığı, muallâk tazminat karşılığı, hayat sigortalarında matematik karşılıklar ve dengeleme karşılıkları indirilebilecek giderler arasında sayılmıştır.
Makalemizde Kazanılmamış Prim Karşılığı (Cari Riskler Karşılığı) ele alınarak, sigorta mevzuatı ve kurumlar vergisi mevzuatında yer alan hükümler ve farklılıklar, hesaplama yöntemleri ile muhasebe kayıt düzenine ilişkin açıklamalara yer verilecektir.
- SİGORTA MEVZUATI HÜKÜMLERİ
Çalışmamızın amacı kazanılmamış primler karşılığının açıklanmaya çalışılması olduğundan bu başlık altında sigortacılık mevzuatında yer alan tüm düzenlemelere değil ana konulara değinilecektir.
1.1. 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu Hükümleri
Kanunun 16/1 maddesinde “Sigorta şirketleri ve reasürans şirketleri sigorta sözleşmelerinden doğan yükümlülükleri için, bu maddede belirtilen esaslara göre yeteri kadar karşılık ayırmak zorundadır.” hükmü mevcut olup 2’nci fıkrasında kazanılmamış primler karşılığı şu şekilde düzenlenmiştir: “Kazanılmamış primler karşılığı; yürürlükte bulunan her bir sigorta sözleşmesine ilişkin olarak yazılan brüt primin gün esasına göre takip eden hesap dönemine veya dönemlerine sarkan kısmından; yürürlükte bulunan yıllık hayat sigortaları ile süresi bir yılı aşan birikim priminin de alındığı hayat sigortalarında ise yazılan brüt primlerden varsa birikime ayrılan kısım düşüldükten sonra kalan tutarın takip eden döneme veya dönemlere sarkan kısmından oluşur. Ancak, gün esasına göre karşılık hesaplaması mümkün olmayan reasürans ve retrosesyon işlemlerinde, sekizde bir esasına göre kazanılmamış primler karşılığı ayrılması mümkündür.”
7397 Sayılı Sigorta Murakabe Kanunu’nun 25’inci maddesinde ise düzenleme şu şekilde idi: “Cari rizikolar karşılığı, yürürlükte bulunan sözleşmeler için tahakkuk etmiş primlerden komisyonlar düşüldükten sonra kalan tutarın gün esasına göre ertesi yıla sarkan kısmından oluşur; ancak poliçe bazında cari rizikolar karşılığının ayrılamaması halinde hesap dönemi itibariyle tahakkuk eden primlerden iptal ve süresi sona eren sözleşmelere ait primlerin düşülmesinden sonra kalan tutar üzerinden nakliyat branşında asgari % 25, diğer branşlarda asgari % 33,5 oranlarında cari rizikolar karşılığı ayrılır.”
1.2. Sigorta Ve Reasürans İle Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına Ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik’te Yapılan Düzenlemeler
7 Ağustos 2007 tarih ve 26606 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sigorta Ve Reasürans İle Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına Ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik’in 5’inci maddesinde kazanılmamış prim karşılıklarına ilişkin yapılan düzenlemeler şu şekildedir:
(1) Şirketler matematik karşılık ayrılan sigorta sözleşmeleri hariç diğer sözleşmeler için kazanılmamış primler karşılığı ayırmak zorundadır. Yıllık veya bir yıldan kısa süreli aralıklarla yenilenen sigorta teminatı içeren bir yıldan uzun süreli sigorta sözleşmelerinin yıllık sigorta teminatına karşılık gelen primleri için de kazanılmamış primler karşılığı ayrılır.
(4) Kazanılmamış primler karşılığı, yürürlükte bulunan sigorta sözleşmeleri için tahakkuk etmiş primlerin herhangi bir komisyon veya diğer bir indirim yapılmaksızın brüt olarak, gün esasına göre ertesi hesap dönemi veya hesap dönemlerine sarkan kısmından oluşur. Yürürlükte bulunan yıllık hayat sigortaları ile süresi bir yılı aşan birikim priminin de alındığı hayat sigortalarında ise yazılan brüt primlerden varsa birikime ayrılan kısım ve birikim primlerine ait masraf payları düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden hesaplanır.
(5) Kazanılmamış primler karşılığının hesaplanması sırasında, sigorta teminatının başladığı gün ile bitiş günü yarım gün olarak dikkate alınır ve buna göre hesaplama yapılır.
(6) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen sözleşmeler için; üretime bağlı olarak tahakkukunun yapılması kaydıyla aracılara ödenen komisyonlar, reasüröre devredilen primler nedeniyle alınan komisyonlar, bölüşmesiz reasürans anlaşmaları için ödenen tutarlar ile tarifelerin ve sigorta sözleşmelerinin hazırlanması ve satışı için yapılan değişken üretim giderleri ve destek hizmetlerine ilişkin ödemelerin gelecek dönem veya dönemlere isabet eden kısmı ertelenmiş gelirler ve ertelenmiş giderler hesapları ile diğer ilgili hesaplar altında muhasebeleştirilir.
(7) Gün veya 1/24 esasına göre hesaplama yapılması mümkün olmayan reasürans ve retrosesyon işlemlerinde, kazanılmamış primler karşılığı 1/8 esasına göre ayrılabilir.
(8) Belirli bir bitiş tarihi olmayan emtea nakliyat sigortası sözleşmelerinde, istatistiki verilere göre tahmini bitiş tarihlerinin tespit edilmesi ve buna göre kazanılmamış primler karşılığı ayrılması gerekmektedir. Bu hesabın yapılamaması durumunda, son üç ayda tahakkuk etmiş primlerin % 50’si kazanılmamış primler karşılığı olarak ayrılır.
(9) Kazanılmamış primler karşılığı reasürör payı tutarının hesabında yürürlükte bulunan veya ilgili reasürans anlaşmalarının şartları dikkate alınır.
(10) Net primin hesaplanmasında, bölüşmesiz reasürans anlaşmaları için ödenen tutarların ilgili döneme tekabül eden kısmı devredilen prim olarak telakki edilir.
(11) Dövize endeksli sigorta sözleşmelerine ilişkin kazanılmamış primler karşılığının hesabı sırasında, sigorta sözleşmesinde ayrıca bir kur belirtilmemişse ilgili primin tahakkuk tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının Resmî Gazete’de ilan ettiği döviz satış kurları dikkate alınır.
(12) İlgili hesap yılı içerisinde; cari hesap dönemi itibarıyla finansal tablolar düzenlenirken Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı rakamı olarak, bir önceki hesap yılı sonunun finansal tablolarında yer alan Kazanılmamış Primler Karşılığı rakamı yazılmalı, dönem Kazanılmamış Primler Karşılığı olarak ise finansal tabloların düzenlendiği tarih itibarıyla yürürlükte olan sigorta sözleşme primlerinin gün esasına göre hesaplanarak bulunan kazanılmamış kısımları toplamı alınmalıdır.”
1.3. Konuya İlişkin Yayımlanan Genelge ve Sektör Duyuruları
28.12.2007 Tarih ve 2007/25 Sayılı Genelgesi’nde aracılara ödenen komisyonlar, reasüröre devredilen primler nedeniyle alınan komisyonlar, üretim gider payları ile bölüşmesiz reasürans anlaşmaları için ödenen tutarların gelecek dönem veya dönemlere isabet eden kısmı için 180/280 (Gelecek Aylara/Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları) ile 380/480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları hesaplarının kullanılacağı şeklinde,
2008/24 Sayılı Sektör Duyurusu’nda KPK tahakkuk üzerinden hesaplanmaktadır. Aracıya ödenen komisyonlarda “ödenen” dendiği için, hangi değerin alınacağı hususunda sorulan soruya “Bilindiği üzere; muhasebe kayıtlarının tamamı tahakkuk üzerinden hesaplanmaktadır. Bu kapsamda, adı “ödenen” olmasına karşın “Aracıya Ödenen Komisyonlar” hesabı fiilen ödenen tutarlar üzerinden değil, tahakkuk eden değerler üzerinden hesaplanacaktır.” şeklinde,
2009/9 Sayılı Sektör Duyurusu’nda “poliçelerde başlangıç saatine ilişkin bir hüküm bulunsa dahi, poliçelerin genel uygulamada yer aldığı gibi öğleyin saat 12.00’de başlayıp yine öğleyin saat 12.00’de sona erdiği varsayılacak ve tüm poliçeler düzenlendiği gün ile bitiş günü için yarım gün olarak dikkate alınacaktır.” şeklinde,
açıklamalar yapılmıştır.
2.KURUMLAR VERGİSİ KANUNU DÜZENLEMELERİ
2.1. 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Hükümleri
Kanunun 8 numaralı maddesinin 1’inci fıkrasının e bendi ile e bendine ait 2’nci alt bendi hükümleri şu şekildedir:
“e) Sigorta ve reasürans şirketlerinde bilânço gününde hükmü devam eden sigorta sözleşmelerine ait olup, aşağıda belirtilen teknik karşılıklar.”
“ 2) Kazanılmamış prim karşılıkları; yürürlükte bulunan sigorta sözleşmeleri için tahakkuk etmiş primlerden, komisyonlar düşüldükten sonra kalan tutarın gün esasına göre bilânço gününden sonraya sarkan kısmından, aynı esasa göre hesaplanan reasürör payının düşülmesinden sonra kalan tutardır. Ancak bu tutar, nakliyat emtia sigortalarında, yıllık primin komisyon düşüldükten sonraki tutarından şirketlerin kendi saklama paylarında kalanının % 25’ini geçemez. Kazanılmamış prim karşılığının gün esasına göre hesaplanması mümkün olmayan reasürans ve retrosesyon işlemlerinde 1/8 yöntemi uygulanabilir.”
Aynı maddenin 5 numaralı fıkrası ise şu şekildedir:
“Bir bilânço döneminde ayrılan sigorta teknik karşılıkları, ertesi bilânço döneminde aynen kâra eklenir.”
2.2. Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliği Hükümleri
“Bu karşılıklar, yürürlükte bulunan sigorta sözleşmeleri için tahakkuk etmiş primlerden komisyonlar düşüldükten sonra kalan tutarın gün esasına göre bilanço gününden sonraya sarkan kısmından, aynı esasa göre hesaplanan reasürör payının düşülmesinden sonra kalan tutardır.
Bu tutar, nakliyat emtia sigortalarında yıllık primin komisyon düşüldükten sonraki tutarından şirketlerin kendi saklama paylarında kalanının %25’ini geçemez. Ayrıca, gün bazlı hesaplama yöntemi uygulamasının istisnası olarak kazanılmamış prim karşılığının gün esasına göre hesaplanması mümkün olmayan reasürans ve retrosesyon işlemlerinde 1/8 yöntemi uygulanabilir.
Sigorta ve reasürans şirketlerine münhasır olmak üzere, kurum kazancından, anılan bent hükmüne istinaden karşılık ayrılabilmesi suretiyle istisnai bir uygulamaya yer verilmiştir. Buna göre, sigorta ve reasürans şirketlerinin, tahakkuk esasına göre tespit ettikleri kurum kazançlarından, kazanılmamış prim karşılıklarını ayrıca indirebilmeleri mümkün bulunmaktadır.
Örneğin; kesilen poliçe tutarının 100 birim, 2006’ya isabet eden gün sayısının 219, 2007’ye isabet eden gün sayısının 146, ödenen komisyonun da 20 birim olması halinde, kazanılmamış prim karşılığı (KPK):
(100 – 20 =) 80 birim [(80 x 146)/365 =] 32 birim olarak hesaplanacaktır.
Buna göre,
2006 yılında gider yazılacak tutar; 20 birim komisyon gideri doğrudan gider,
32 birim KPK olmak üzere,
Toplam 52 birimdir.
Dolayısıyla, 2006 yılı net geliri [100 – (20+32)=] 48 birim olacaktır.
2007 yılında ise 32 birim KPK gelire intikal ettirilecektir.
14/6/2007 tarihinde yürürlüğe giren 5684 sayılı Kanunla birlikte sigortacılık mevzuatında kazanılmamış prim karşılığı hesaplamasında daha önceki düzenlemeye göre farklılıklar bulunmasına karşılık, kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilmesi gereken kazanılmamış prim karşılıkları, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (2) numaralı alt bendi uyarınca Tebliğin bu bölümünde belirtilen esaslar çerçevesinde hesaplanacaktır.
Cari yıl gelirlerinin bir kısmının, karşılık olarak ayrılmak suretiyle izleyen yıla devredilmesi uygulaması sadece sigorta ve reasürans şirketlerince yapılabileceğinden, sigorta acentelerinin, bu hükme istinaden komisyon gelirlerini gün esasına göre tespit ederek ilgili oldukları dönemde gelir yazabilmeleri imkanı bulunmamaktadır.
Dolayısıyla, sigorta acentelerince sigorta komisyon gelirlerinin tamamının tahakkuk ettiği dönemde gelir olarak dikkate alınması gerekmektedir. Sigorta şirketlerince ödenen komisyon giderleri de yukarıdaki örnekte olduğu gibi tahakkuk ettiği dönemde gider olarak dikkate alınacaktır.”
- KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
3.1. Gün Esası
Bu yöntemde düzenlenmiş olan poliçelere ilişkin genel bir varsayım söz konusu değildir. Her bir poliçe sahip olduğu özelliklere göre değerlendirilmektedir.[5]
Hesaplama aşağıdaki formülle yapılmaktadır:
Gerçekçi karşılık rakamının tespit edilmesi günlük esasa göre mümkün olmaktadır.[6]
3.2. 1/8 Yöntemi
Bu yöntemde bütün poliçeler bir yıl üzerinden üçer aylık (çeyrek) dönemlere ayrılarak kazanılmamış primler karşılığı hesap edilir. Poliçelerin, üç aylık dönemin ortasında başladığı ve her çeyreğin toplam riskinin de, her çeyreğin yarısında başlamış olduğu varsayılmaktadır. Aşağıdaki hesaplama tablosu yardımı ile karşılık tutarı hesap edilmektedir.[7]
| Dönem | 8’de Oranı | Faktör Oranı | Alınan Primler | KPK |
| 1. Çeyrek | 1/8 | 0,125 | 10.000,00 | 1.250,00 |
| 2. Çeyrek | 3/8 | 0,375 | 20.000,00 | 7.500,00 |
| 3. Çeyrek | 5/8 | 0,625 | 60.000,00 | 37.500,00 |
| 4. Çeyrek | 7/8 | 0,875 | 100.000,00 | 87.500,00 |
3.3. 1/24 Yöntemi
Gelecek döneme sarkan risk priminin hesaplanmasında 3’er aylık dönemler yerine aylık primlerin her ayın 15’inde olduğu kabul edilmektedir.[8] Bir yıl içinde elde edilen poliçelerden 31 Aralık tarihinde (dönem sonunda) Ocak ayına ait primlerin 1/24’ünün, takip eden aya ait primlerin 3/24’ünün ve Aralık ayına ait olanların 23/24’ünün kazanılmadığı varsayılır. Bu yöntemde her aya ait primler, o aya ait faktör oranı ile çarpılarak KPK hesap edilir.[9]
| Aylar | 24’te Oranı | Faktör Oranı | Alınan Primler | KPK |
| Ocak | 1/24 | 0,04160 | 10.000,00 | 416,00 |
| Şubat | 3/24 | 0,12500 | 20.000,00 | 2.500,00 |
| Mart | 5/24 | 0,20833 | 30.000,00 | 6.250,00 |
| Nisan | 7/24 | 0,29167 | 40.000,00 | 11.666,67 |
| Mayıs | 9/24 | 0,37500 | 50.000,00 | 18.750,00 |
| Haziran | 11/24 | 0,45833 | 60.000,00 | 27.500,00 |
| Temmuz | 13/24 | 0,54167 | 70.000,00 | 37.916,67 |
| Ağustos | 15/24 | 0,62500 | 80.000,00 | 50.000,00 |
| Eylül | 17/24 | 0,70830 | 90.000,00 | 63.747,00 |
| Ekim | 19/24 | 0,79167 | 100.000,00 | 79.166,67 |
| Kasım | 21/24 | 0,87500 | 110.000,00 | 96.250,00 |
| Aralık | 23/24 | 0,95834 | 120.000,00 | 115.000,80 |
| TOPLAM | 509.163,80 | |||
4.SİGORTA HUKUKU VE KURUMLAR VERGİSİ KANUNU ARASINDAKİ FARKLAR
| KURUMLAR VERGİSİ KANUNU | SİGORTA MEVZUATI |
| Yürürlükte bulunan sigorta sözleşmeleri için uygulanır | Yürürlükte bulunan sigorta sözleşmeleri için uygulanır. |
| Tahakkuk etmiş primler dikkate alınır | Tahakkuk etmiş primler dikkate alınır |
| Hesaplama yapılırken tahakkuk etmiş primlerden komisyonlar düşülür | Hesaplama tahakkuk etmiş brüt primler üzerinden yapılır. Komisyonlar vb indirim yapılmaz. |
| Reasürör payı (reasüransa devredilen primler üzerinden) düşülür. | Reasürör payının düşüleceğine ilişkin bir hüküm yoktur. Reasürör paylarına ilişkin hesaplanan kazanılmamış prim karşılığına ilişkin Sigortacılık Hesap Planı’nda ayrı hesaplar bulunmaktadır. |
| Hesaplama gün esasına göre yapılır. | Hesaplama gün esasına göre yapılır. |
| Kurumlar Vergisi mevzuatında başlama ve bitiş tarihlerinin yarım gün olarak uygulanacağına dair hüküm yoktur. Ancak tebliğde yer alan örnekte başlangıç ve bitiş tarihleri tam gün olarak dikkate alınmıştır. | Sigorta teminatının başlama ve bitiş tarihleri yarım gün olarak dikkate alınır. Örneğin 16 Nisan 2020 tarihinde Saat 16.00’da düzenlenen 1 yıllık poliçe 16 Nisan 2020 tarihi Saat12.00’de başlamış ve 16 Nisan 2021 Saat 12.00.’de bitecek kabul edilir. |
| Reasürans ve retrosesyon işlemlerinde gün esası uygulanamıyorsa 1/8 yöntemi uygulanabilir. | Reasürans ve retrosesyon işlemlerinde gün esası veya 1/24 esası uygulanamıyorsa 1/8 yöntemi uygulanabilir. |
| Esas uygulama yöntemi gün esası olup istisnai durumda 1/8 yöntemi uygulanır. | Esas uygulama gün esası olmakla birlikte bazı durumlarda 1/24 ve 1/8 yöntemlerine de cevaz verilmiştir. |
| Kurumlar Vergisi Kanunu’nda dövize endeksli sigorta sözleşmelerine ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. | Dövize endeksli sigorta sözleşmelerine ilişkin kazanılmamış primler karşılığının hesabı sırasında, sigorta sözleşmesinde ayrıca bir kur belirtilmemişse ilgili primin tahakkuk tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının Resmî Gazete’de ilan ettiği döviz satış kurları dikkate alınır. |
| Acentelere ödenen komisyonlar Kazanılmamış Prim Karşılığı hesaplamasında tahakkuk etmiş prim tutarından düşülür ve tahakkuk ettiği dönemde tamamı gider yazılır. Acenteler de tahakkuk eden komisyonların tamamını tahakkuk eden dönemde gelir yazar. | Aracılara ödenen komisyonlar, reasüröre devredilen primler nedeniyle alınan komisyonlar, üretim gider payları, bölüşmesiz reasürans için ödenen tutarlar, tarifelerin ve sigorta sözleşmelerinin hazırlanması ve satışı için yapılan değişken üretim giderleri ve destek hizmetlerine ilişkin ödemeler Kazanılmamış Prim Karşılığı Hesabına dahil edilmez. Bu ödeme ve tahsilatlar 180, 280, 380, 480 nolu hesaplarla gelecek dönemlerle ilişkilendirilirler. |
| Hesap dönemi sonunda giderle ilişkilendirilen Kazanılmamış Prim Karşılığı ertesi hesap dönemi başında gelire nakledilir. | Hesap dönemi sonunda giderle ilişkilendirilen Kazanılmamış Prim Karşılığı ertesi hesap dönemi başında gelire nakledilir. |
5. KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI MUHASEBELEŞTİRİLME ESASLARI
Kazanılmamış primler karşılığının ayrılması dönemsellik ilkesi gereğidir. Bu döneme ait olmayan gelirin bu dönem gelir hesabından çıkarılarak gelecek döneme taşınmasıdır. Bu işlem esasında bir reeskont işlemidir.[10]
Sigorta şirketleri işlemlerin muhasebeleştirilmesini kendi tebliğleri ve TMS/TFRS kapsamında gerçekleştirmektedirler. Aşağıda örnek vasıtasıyla KPK’nın hesaplanması ve muhasebe kayıtları gösterilecektir.(Vergi, ödeme ve tahsilatlar ihmal edilmiştir.)
Örnek: 2018 hesap döneminde imzalanan KASKO sigorta sözleşmesine ilişkin bilgiler şu şekildedir:
| Tahakkuk Eden Brüt Prim | 100.000,00-TL |
| Acente Komisyonu | 10.000,00-TL |
| Konservasyon (Saklama Payı) Oranı | %60 |
| Reasüröre Devredilen Prim Tutarı (Sesyon) | 40.000,00-TL |
| Reasürörden Alınan Komisyon | 15.000,00-TL |
| 2019 Hesap Dönemine Sarkan Pay | %40 |
5.1. Sigortacılık Mevzuatına Göre Hesaplama ve Kayıtlar
| 1- Brüt Prim KPK Hesaplama | |
| Tahakkuk Eden Brüt Prim | 100.000,00 |
| KPK Hesaplamasına Esas Tutar | 100.000,00 |
| 2019 Hesap Dönemine Sarkan Pay (KPK) | 40.000,00. (100.000,00x%40) |
| 2018 Hesap Dönemi Payı | 60.000,00. (100.000,00-40.000,00) |
| 2- Reasüröre Devredilen Prim KPK Hesaplama | |
| Reasüröre Devredilen Brüt Prim | 40.000,00 |
| 2019 Hesap Dönemine Sarkan Pay (KPK) | 16.000,00 (40.000,00x%40) |
| 2018 Hesap Dönemi Payı | 24.000,00 (40.000,00-16.000,00) |
| 3- Acente Komisyonu Devreden Tutarın Tespiti | |
| Ödenen Acente Komisyonu | 10.000,00 |
| 2019 Hesap Dönemine Sarkan Pay | 4.000,00 (10.000,00x%40) |
| 2018 Hesap Dönemi Payı | 6.000,00 (10.000-4.000,00) |
| 4- Reasürörden Alınan Komisyon Devreden Tutar Hesaplama | |
| Alınan Komisyon Tutarı | 15.000,00 |
| 2019 Hesap Dönemine Sarkan Pay | 6.000,00 (15.000,00x%40) |
| 2018 Hesap Dönemi Payı | 9.000,00 (15.000,00-6.000,00) |
Muhasebe kayıtları ise şu şekilde olacaktır:
| 1 | 120-Sigortacılık Faaliyetlerinde Alacaklar | 100.000,00 | ||
| 120.03. Acentelerden Alacaklar | ||||
| 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 100.000,00 | |||
| 717.01.Teknik Gelir | ||||
| 717.01.1 Yazılan Primler | ||||
| Prim Üretimi | ||||
| 2 | 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 10.000,00 | ||
| 717.02. Teknik Gider | ||||
| 717.02.5 Üretim Komisyon Giderleri | ||||
| 120-Sigortacılık Faaliyetlerinde Alacaklar | 10.000,00 | |||
| 120.03. Acentelerden Alacaklar | ||||
| Acente Komisyon Tahakkuku | ||||
| 3 | 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 40.000,00 | ||
| 717.01.Teknik Gelir | ||||
| 717.01.1.2 Reasüröre Devredilen Primler | ||||
| 322 Reasürans Faaliyetlerinden Borçlar | 40.000,00 | |||
| 322.07. Reasürans Şirketlerine Borçlar | ||||
| Reasürans Payı Tahakkuk | ||||
| 4 | 122 Reasürans Faaliyetlerinden Alacaklar | 15.000,00 | ||
| 122.07. Reasürans Faaliyet. Alınan Komisyonlar | ||||
| 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 15.000,00 | |||
| 717.01.Teknik Gelir | ||||
| 717.01.5 Reasürans Faaliyet. Alınan Komisyonlar | ||||
| Reasürans Şirketinden Alınan Komisyon Tahakkuk Kaydı | ||||
| 5 | 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 40.000,00 | ||
| 717.01.Teknik Gelir | ||||
| 717.01.2.1.1. KPK(-) | 350 Kazanılmamış Primler Karşılığı (Net) | 40.000,00 | ||
| 350.01. KPK Brüt | ||||
| Tahakkuk Eden Primler İçin KPK Ayırma | ||||
| 6 | 350 Kazanılmamış Primler Karşılığı (Net) | 16.000,00 | ||
| 350.02. KPK Reasürör Payı (-) | ||||
| 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 16.000,00 | |||
| 717.01.Teknik Gelir | ||||
| 717.01.2.2.1. KPK Reasürör Payı | ||||
| Reasüransa Devredilen Primler İçin KPK Ayırma | ||||
| 7 | 180 Gelecek Aylara Ait Giderler | 4.000,00 | ||
| 180.01. Acente Komisyonları | ||||
| 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 4.000,00 | |||
| 717.02. Teknik Gider | ||||
| 717.02.5 Üretim Komisyon Giderleri | ||||
| Acente Komisyonu 2019’a Devretme | ||||
| 8 | 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 6.000,00 | ||
| 717.01.Teknik Gelir | ||||
| 717.01.5 Reasürans Faaliyet. Alınan Komisyonlar | ||||
| 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler | 6.000,00 | |||
| 380.01 Reasürans Faaliyet. Alınan Komisyonlar | ||||
| Reasürörden Alınan Komisyonları 2019’a Devretme | ||||
| 9 | 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 100.000,00 | ||
| 717.01.Teknik Gelir | ||||
| 717.01.1 Yazılan Primler | ||||
| 600 Yazılan Primler | 100.000,00 | |||
| 600.01 Brüt Yazılan Primler | ||||
| Tahakkuk Eden Primlerin 6’lı Hesaba Alınması | ||||
| 10 | 614 Faaliyet Giderleri | 6.000,00 | ||
| 614.01. Üretim Komisyonu Giderleri | ||||
| 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 6.000,00 | |||
| 717.02. Teknik Gider | ||||
| 717.02.5 Üretim Komisyon Giderleri | ||||
| Acente Komisyonu 6’lı Hesaba Alınması | ||||
| Tahakkuk eden 10.000,00-TL komisyonun 4.000,00-TL’si (7) nolu kayıtta 2019’a devredildiğinden 2018 hesap dönemine ait olan kısım aktarıldı | ||||
| 11 | 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 9.000,00 | ||
| 717.01.Teknik Gelir | ||||
| 717.01.5 Reasürans Faaliyet. Alınan Komisyonlar | ||||
| 604 Diğer Teknik Gelirler | 9.000,00 | |||
| 604.01. Brüt Diğer Teknik Gelirler | ||||
| Reasürörden Alınan Komisyonun 6’lı Hesaba Alınması | ||||
| Tahakkuk eden 15.000,00-TL komisyonun 6.000,00-TL’si (8) nolu kayıtta 2019’a devredildiğinden 2018 hesap dönemine ait olan kısım aktarıldı | ||||
| 12 | 600 Yazılan Primler | 40.000,00 | ||
| 600.02 Reasüröre Devredşlen Primler (-) | ||||
| 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 40.000,00 | |||
| 717.01.Teknik Gelir | ||||
| 717.01.1.2 Reasüröre Devredilen Primler | ||||
| Reasüröre Devredilen Primlerin 6’lı Hesaba Alınması | ||||
| 13 | 601 KPK Değişim | 40.000,00 | ||
| 601.01. Brüt KPK Değişim | ||||
| 601.01.1 KPK | ||||
| 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 40.000,00 | |||
| 717.01. Teknik Gelir | ||||
| 717.01.2.1.1. KPK (-) | ||||
| Tahakkuk Eden Primler İçin Hesaplanan KPK’nın 6’lı Hesaba Alınması | ||||
| 14 | 717 Motorlu Kara Taşıtlar Kasko | 16.000,00 | ||
| 717.01.Teknik Gelir | ||||
| 717.01.2.2.1. KPK Reasürör Payı | ||||
| 601 KPK Değişim | 16.000,00 | |||
| 601.02. Brüt KPK Değişim Reasürör Payı | ||||
| 601.02.1 KPK Değişim Reasürör Payı | ||||
| KPK Reasürör Payının 6’lı Hesaba Aktarılması | ||||
| 15 | 600 Yazılan Primler | 100.000,00 | ||
| 600.01 Brüt Yazılan Primler | ||||
| 690 Dönem Kar veya Zararı | 100.000,00 | |||
| 16 | 690 Dönem Kar veya Zararı | 6.000,00 | ||
| 614 Faaliyet Giderleri | 6.000,00 | |||
| 614.01. Üretim Komisyon Giderleri | ||||
| 17 | 604 Diğer Teknik Gelirler | 9.000,00 | ||
| 604.01. Brüt Diğer Teknik Gelirler | ||||
| 690 Dönem Kar veya Zararı | 9.000,00 | |||
| 18 | 690 Dönem Kar veya Zararı | 40.000,00 | ||
| 600 Yazılan Primler | 40.000,00 | |||
| 600.02 Reasüröre Devredşlen Primler (-) | ||||
| 19 | 690 Dönem Kar veya Zararı | 40.000,00 | ||
| 601 KPK Değişim | 40.000,00 | |||
| 601.01. Brüt KPK Değişim | ||||
| 601.01.1 KPK | ||||
| 20 | 601 KPK Değişim | 16.000,00 | ||
| 601.02. Brüt KPK Değişim Reasürör Payı | ||||
| 601.02.1 KPK Değişim Reasürör Payı | ||||
| 690 Dönem Kar veya Zararı | 16.000,00 | |||
| 21 | 690 Dönem Kar veya Zararı | 125.000,00 | ||
| 600.01. Brüt Yazılan Primler | ||||
| 604.01.Brüt Diğer Teknik Gelir | ||||
| 601.02.1 KPK Reasürör Payı | ||||
| 690 Dönem Kar veya Zararı | 86.000,00 | |||
| 614.01. Üretim Komisyon Giderleri | ||||
| 600.02 Reasüröre Devredşlen Primler (-) | ||||
| 601.01.1 KPK | ||||
| 692 Dönem Net Kar/Zararı | 39.000,00 | |||
| 22 | 350 Kazanılmamış Primler Karşılığı | 40.000,00 | ||
| 350.01. KPK Brüt | ||||
| 717 Motorlu Kara Taşıtları Kasko | 40.000,00 | |||
| 717.01. Teknik Gelir | ||||
| 717.01.2.1.1. KPK (-) | ||||
| 2018’de Gider yazılan karşılığın 2019 başında gelire alınması | ||||
| 23 | 717 Motorlu Kara Taşıtları Kasko | 16.000,00 | ||
| 717.01. Teknik Gelir | ||||
| 717.01.2.2.1 KPK reasürör Payı | ||||
| 350 Kazanılmamış Primler Karşılığı | 16.000,00 | |||
| 350.02. KPK Reasürör Payı (-) | ||||
| 2018’de Gelir yazılan karşılığın 2019 başında gidere alınması | ||||
Sigorta şirketinin 2018 hesap dönemi Gelir Tablosu şu şekilde olacaktır:
| 601.01. Brüt Yazılan Primler | 100.000,00 |
| 601.01.1. KPK | (40.000,00) |
| 600.02 Reasüröre Devredilen Primler | (40.000,00) |
| 600.02.1 KPK Reasürör Payı | 16.000,00 |
| 604.01. Brüt Diğer Teknik Gelir | 9.000,00 |
| 614.01. Üretim Komisyonu Giderleri | (6.000,00) |
| 692 Dönem Net Karı | 39.000,00 |
5.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Hesaplamalar
Sigorta şirketleri işlemlerini kendi tabi oldukları düzenlemelere göre kayıt altına aldıklarından bu bölüm altında muhasebe kayıtların yer verilmeyecektir. Hesaplamalara ve farklara ilişkin açıklamalara yer verilecektir.
| Tahakkuk Eden Brüt Prim | 100.000,00 |
| Acente Komisyonu | (10.000,00) |
| KPK Hesaplamasına Esas Tutar | 90.000,00 |
| Hesaplanan KPK | 36.000,00 (90.000x%40) |
| Reasüröre Devredilen Prim | 40.000,00 |
| Reasüröre Devredilen Primin 2019 Hesap Dönemine İsabet Eden Kısmı | 16.000,00 (40.000x%40)
(Bu tutar sigorta mevzuatına göre hesaplanan KPK Reasürör Payına eşittir. Görüleceği üzere sigorta mevzuatı reasürör payını gelir artırarak gelecek döneme devrederken Kurumlar Vergisi mevzuatı ise gider azaltarak gelecek döneme devretmektedir. Nihai durumda gelir-gidere etkisi her ikisinde de aynı olmaktadır.) |
| Kazanılmamış Prim Karşılığı | 20.000,00 (36.000,00-16.000,00) |
Kurumlar Vergisine göre oluşacak gelir tablosu şu şekilde olacaktır:
| 601.01. Brüt Yazılan Primler | 100.000,00 |
| 601.01.1. KPK | (20.000,00) |
| 600.02 Reasüröre Devredilen Primler | (40.000,00) |
| 604.01. Brüt Diğer Teknik Gelir | 9.000,00 |
| 614.01. Üretim Komisyonu Giderleri | (10.000,00) |
| 692 Dönem Net Karı | 39.000,00 |
| Görüleceği üzere ödenen komisyon giderinin tamamı gidere aktarılmıştır. Çünkü KPK hesaplamasında brüt primlerden düşülerek aslında gelecek döneme devretmesi sağlanmıştır. Ancak alınan komisyonların tamamı gelir yazılmamış 2018 hesap dönemine isabet kısmı gelire aktarılmıştır. | |
SONUÇ
Çalışmamızda sigorta işletmelerinin finansal yapısını ve bunun kullanıcılarının kararlarını derinden etkileyebilecek potansiyeli olan kazanılmamış primler karşılığı hem sigortacılık hem de kurumlar vergisi mevzuatı yönünden ana hatlarıyla açıklanmaya, her iki mevzuat arasındaki farklılıklar ortaya konmaya, hesaplama ve muhasebeleştirilme esasları örnekler yardımıyla somutlaştırılmaya çalışılmıştır.
KAYNAKÇA