Nejat ÇOĞAL / Ticaret Başmüfettişi
İhracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin usul ve esaslar, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2018-32/48 sayılı Tebliğ ve buna ilişkin TCMB – İhracat Genelgesi ile belirlenmiş bulunmaktadır.
Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller, ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilmekte veya getirilmektedir. Fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün olan bedellerin yurda getirilme süresi azami süre olup, bedellerin ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin yurda getirilmesi esastır.
İhracat işlemlerine ilişkin bedeller aşağıdaki ödeme şekillerinden birine göre yurda getirilebilmektedir;
a) Akreditifli Ödeme,
b) Vesaik Mukabili Ödeme,
c) Mal Mukabili Ödeme,
d) Kabul Kredili Akreditifli Ödeme,
e) Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme,
f) Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme,
g) Peşin Ödeme,
Peşin bedel karşılığı ihracatın 24 ay içerisinde yapılması zorunludur.
İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas olmakla birlikte,
– Bedelin beyan edilenden farklı bir döviz üzerinden getirilmesi,
– Türk parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında yurda döviz getirilmesi,
Mümkün bulunmaktadır.
Efektif olarak getirilen ihracat bedelleri
İhracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan edilmesi zorunlu olup, eFormun Altı
fektif olarak getirilen ihracat bedelinin yurt dışından getirildiğinin tespiti gümrük idarelerince onaylı Nakit Beyan Formu (NBF) ile yapılmaktadır.
NBF konusu efektifin ihracat bedeli olarak kabulünün yapılabilmesi için aşağıdaki şartların birlikte varlığı aranmaktadır;
– NBF’nin düzenlenme tarihinden itibaren 30 gün içinde NBF’nin ve NBF konusu efektifin bankalara tevdi edilmesi,
– NBF’nin “Geliş Sebebi” bölümünde efektiflerin getirilme sebebinin ihracat ile ilgili olduğunu belirtir bir ifadenin kayıtlı olması,
– İhracat bedeli başkası adına getiriliyorsa NBF’nin ilgili kısımlarının bu hususu belirtecek şekilde doldurulması veya bu hususun açıklama olarak NBF’de yer alması,
– Tevdiat sırasında NBF’yi ibraz eden şahsın kimlik tespitinin yapılması,
– İhracatçının ihracat işlemiyle ilgili yazılı beyanı, işlemin niteliğine göre proforma fatura, satış sözleşmesi, kesin satış faturası veya Gümrük Beyannamesi’nin (GB) bir örneği/GB bilgilerinin yanı sıra ihracatçı veya ithalatçının yazılı beyanında NBF’de kimliği belirlenen şahıs ile NBF sahibi ihracatçı ve ithalatçı arasındaki illiyet bağının belirtilerek bankalara ibraz edilmesi,
– NBF’de kayıtlı efektif tutarının tamamen İhracat Bedeli Kabul Belgesi’ne (İBKB) bağlanması halinde, NBF aslının ilgilisine iade edilmeyerek bankalar tarafından alıkonulması, kısmen bağlanması halinde ise, NBF aslı üzerine İBKB’ye bağlanan tutara ilişkin not düşülerek fotokopisi alındıktan sonra aslının ilgilisine iade edilmesi.
Öte yandan, üçüncü kişilerce getirilen efektifin ihracatçı adına kabulü, tevdiatın ihracatçının kendisine veya hesabına yapılması şartıyla mümkün bulunmaktadır.
İhracat hesabının kapatılmasında ibrazı zorunlu belgeler ise şunlardır;
– Gümrük Beyannamesi örneği/GB bilgileri
– İlgili İhracat Bedeli Kabul Belgeleri
– Satış Faturası
– İndirim ve mahsup konusu belgeler
İhracat bedelinin tahsilinde ve ihracat hesabının kapatılmasında sorumluluk
İhracat bedelinin tahsilinden ve ihracat hesabının yurda getirme süresi içinde (ek süreler dâhil) kapatılmasından ihracatçılar, ihracat bedelinin faktoring şirketinin yurt içi kaynaklarından ödendiği faktoring işlemlerinde faktoring şirketi sorumludur.
İhracata aracılık eden bankalar, bilgisi dâhilinde olan beyannamelerle ilgili ihracat bedellerinin yurda getirilmesini ve kabulünü izlemekle ve ilgili indirim ve mahsup işlemlerini gerçekleştirmekle yükümlü bulunmaktadırlar.
Netice itibarıyla, meri mevzuata göre fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün olan ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi azami süre olup, bedellerin ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin yurda getirilmesi esastır. Ayrıca, ihracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan edilmesi zorunlu olup, bu şekilde getirilen efektifin ihracat bedeli olarak kabulünün yapılabilmesi için Tebliğ ve Genelgede belirtilen bazı özel şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. İhracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin mevzuat, ihracatta ödeme şekilleri, süreler, ibrazı zorunlu belgeler, ihracat bedellerinin tahsilinde ve ihracat hesabının kapatılmasında sorumluluk ve nihayet İhracat bedelinin yolcu beraberinde efektif olarak yurda getirilmesi konularında özet bilgiler ihtiva eden yazımızın okurlar için yararlı olması dileklerimizle.